Β2 Γυμνάσιο «Γιάννης & Αριστείδης Δελής».
ΘΕΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ :
ΠΩΣ ΓΕΝΝΗΘΗΚΑΝ ΤΑ ΟΜΗΡΙΚΑ ΕΠΗ
Επιβλέπων καθηγητής:Β.Δ.Μακρυπούλιας(ΠΕ2).
Κάθε λαός έχει και τη μυθολογία του, η οποία συνήθως περιορίζεται στα σύνορα του Έθνους που την έπλασε, γιατί είναι φυσικό κάθε λαός να ενδιαφέρεται για τους δικούς του ήρωες και όχι για τους ξένους.
Πολλά χρόνια χρειάστηκαν για να περάσει ο μύθος από το στόμα του λαού, στο στόμα του ποιητή, που όλο και περισσότερο ξεχωρίζει με την προσωπικότητά του από το ανώνυμο πλήθος.
Όμως, η αρχαία ελληνική μυθολογία ξεπέρασε κάθε τοπικό και χρονικό σύνορο, μορφές σαν τον Αχιλλέα, τον Οδυσσέα, τον Ηρακλή, την Ελένη, τη Ναυσικά, είναι γνωστές, όχι μόνο στην Ελλάδα, που τις γέννησε, ούτε μόνο στην Ευρώπη, που πνευματικά στηρίζεται στον ελληνικό πολιτισμό, μα σε κάθε μορφωμένο άνθρωπο, σ΄ οποιοδήποτε μέρος του κόσμου και να ζει.
Χιλιάδες χρόνια τώρα, οι ελληνικοί μύθοι κρατούν αξεθύμαστη τη δύναμή τους. Μια τέτοια αντοχή μέσα στο χρόνο, ύστερα μάλιστα από βαθιές ιστορικές, θρησκευτικές και κοινωνικές αλλαγές που επηρεάζουν κάθε τόσο την πορεία της ανθρωπότητας, αποκλείεται να είναι συμπτωματική. Σημαντικές αρετές παρουσιάζει ο ελληνικός μύθος, ώστε να επιβάλει την κυριαρχία του μέσα στο πέρασμα των αιώνων.
Ο μυθικός κόσμος της αρχαίας Ελλάδας προβάλλει για πρώτη φορά ύστερα από τα μέσα του 8ου αιώνα με την Ιλιάδα και την Οδύσσεια.
Από τον 4ο π.Χ. αιώνα οι Έλληνες έπαψαν πια να πιστεύουν πως η μυθολογία τους είναι πραγματική ιστορία, όμως και δεν την εγκατέλειψαν. Από τους Αλεξανδρινούς την παίρνουν οι Ρωμαίοι και την αναπτύσσουν ακόμα περισσότερο.
Το έπος είναι λογοτεχνικό είδος, του οποίου τα κύρια χαρακτηριστικά είναι το μεγάλο μέγεθος, ο έμμετρος λόγος και ορισμένα εξειδικευμένα εκφραστικά μέσα. Τα έπη κατά κύριο λόγο περιγράφουν θρυλικές πράξεις και ήρωες του παρελθόντος, συχνά δε το θέμα τους είναι μυθολογικό. Ως έπη έχουν χαρακτηριστεί αρχαία λογοτεχνικά κείμενα, ( όπως για παράδειγμα η Ιλιάδα, και η Οδύσσεια του Ομήρου, το Έπος του Γκιλγκαμές, η βόρεια Κάλεβαλα, το Μπεογούλφ και άλλα ) και περιστασιακά, μεμονωμένα έργα πιο σύγχρονων συγγραφέων. Η λέξη Έπος σημαίνει λόγος / αφήγηση και έχει στενή νοηματική σχέση με την έννοια ιστορώ. Έπος σήμαινε αρχικά “ λόγος “, όμως από τον 5ο αιώνα π.Χ. η λέξη χρησιμοποιήθηκε με μια ειδική σημασία, σήμαινε αφηγηματικό ποίημα σε δακτυλικό εξάμετρο. Τα παλαιότερα από τα αρχαία ελληνικά έπη είχαν περιεχόμενο μυθολογικό, αργότερα συντέθηκαν έπη και με διδακτικό, φιλοσοφικό η άλλο περιεχόμενο. Τα μυθολογικά αφηγηματικά ποιήματα αγαπούσαν πολύ οι Έλληνες που εγκαταστάθηκαν στον ελλαδικό χώρο περίπου το 2000 π.Χ. Είμαστε βέβαιοι ότι τουλάχιστον τα μυκηναϊκά χρόνια [17ος - 12ος αι π.Χ.] υπήρχαν τραγουδοποιοί η αλλιώς αοιδοί που αυτοσχεδίαζαν και τραγουδούσαν τέτοια ποιήματα. Αυτές οι συνθέσεις ήταν οι πρώτες μορφές του έπους. Η μεγάλη ανάπτυξη της επικής ποίησης είναι στα λεγόμενα “ γεωμετρικά χρόνια “, [ 11ος – 8ος αι π.Χ.]. Όταν τα κέντρα του μυκηναϊκού πολιτισμού παρήκμασαν και οι κάτοικοι αναγκάστηκαν να μεταναστεύσουν και να κατοικήσουν τη Μικρά Ασία και τα νησιά έφεραν στους νέους τόπους τα τραγούδια τους. Το κύριο γνώρισμα της επικής ποίησης είναι ότι μιλά για ένα μακρινό παρελθόν, το οποίο στα μάτια του ποιητή φάνταζε ανώτερο της δικής του εποχής. Τα περισσότερα απ΄ τα έπη αναφέρονται στην αργοναυτική εκστρατεία [αργοναυτικός κύκλος], στους αγώνες για την κατάκτηση των Θηβών [Θηβαϊκός κύκλος] και κυρίως στον Τρωικό πόλεμο και όσα συνέβησαν μετά από αυτόν [Τρωικός κύκλος].
Ο μεγαλύτερος επικός ποιητής, από τον οποίο ξεκίνησε η έντεχνη ποίηση και λογοτεχνία είναι ο Όμηρος. Η ζωή και ο χαρακτήρας του Ομήρου καλύπτονται από ένα πέπλο μυστηρίου. Η άγνοιά μας σχετικά με τη ζωή του, έχει δημιουργήσει το λεγόμενο << Ομηρικό ζήτημα >>. Δηλαδή που γεννήθηκε ο Όμηρος ; Πότε έζησε ; Είναι υπαρκτό πρόσωπο ; Πολλές αντικρουόμενες απόψεις απαντούν αυτά τα ερωτήματα. Σύγχρονες πάντως μελέτες, θεωρούν ότι τα έπη όντως γράφτηκαν από το ίδιο άτομο περίπου στα τέλη της Μυκηναϊκής περιόδου και με την Ιλιάδα να προηγείται της Οδύσσειας. Τα έργα του Ομήρου χρησιμοποιήθηκαν και για την εκπαίδευση των αρχαίων Ελλήνων. Την άποψη ότι ο Όμηρος μόρφωσε την Ελλάδα έχει αναφέρει και ο Πλάτωνας.
Τα πιο γνωστά έργα του Ομήρου είναι τα παρακάτω: Ιλιάδα - Το έπος της Ιλιάδας αποτελείται από δεκαπέντε χιλιάδες εφτακόσιους στίχους. Η πλοκή εξελίσσεται στο τελευταίο έτος του Τρωικού πολέμου. Όταν δηλαδή οι Έλληνες έχοντας κατακτήσει την γύρω περιοχή, έχουν επικεντρώσει τις προσπάθειές τους στην κατάκτηση της πόλης της Τροίας. Κεντρικό θέμα της η οργή του Αχιλλέα για τον Αγαμέμνονα και οι συμφορές που την ακολούθησαν. Αυτό το θέμα πλαισιώνεται και από την αφήγηση πολλών γεγονότων του Τρωικού πολέμου. Οδύσσεια - Η Οδύσσεια αποτελείται από δώδεκα χιλιάδες εκατό στίχους. Πραγματεύεται την επιστροφή του Οδυσσέα στην Ιθάκη. Έχει πιο πολύπλοκη δομή από την Ιλιάδα αφού δεν αναφέρονται τα γεγονότα γραμμικά. Κύριο πρόσωπο ο Οδυσσέας ο οποίος προσπαθεί να φτάσει στην πατρίδα του περνώντας διάφορες δοκιμασίες. Ομηρικοί Ύμνοι - Είναι μια συλλογή ποιημάτων, τριάντα τριών στο σύνολο και γραμμένων σε εξάμετρο. Είναι ύμνοι που εξυμνούν διάφορους θεούς. Οι μεγαλύτεροι αναφέρονται στον Απόλλωνα και τον Ερμή και έχουν έκταση μεγαλύτερη των πεντακοσίων στίχων. Παλαιότερος από όλους φαίνεται να είναι ο ύμνος της Δήμητρας, γραμμένος στα τέλη του 7ου αιώνα π.Χ. Βατραχομυομαχία - Επικό ποίημα τριακοσίων τριών στίχων. Θέμα του ο πόλεμος μεταξύ ποντικών και βατράχων. Είναι μια παρωδία του Τρωικού πολέμου. Μαργίτης - Το ίδιο σώζεται στις μέρες μας αλλά ξέρουμε ότι θέμα του ήταν ένας αντιήρωας και η γεμάτη από γκάφες ζωή του.
Το πόσο σημαντικά είναι τα έργα του Ομήρου το δείχνει και το ότι αυτά διδάσκονται σε όλα τα σχολεία της Ευρώπης, καθώς και το ότι έχουν μεταφραστεί στις περισσότερες γλώσσες του κόσμου.
Έτσι η ασχολία μας με τους μύθους του Ελληνικού λαού, μας δίνει τη δυνατότητα να γνωρίσουμε καλύτερα τις ρίζες μας, την πνευματική μας κληρονομιά. Να έχουμε όλα τα στοιχεία που μας χαρακτηρίζουν και μας δίνουν την πρωτοπορία σε όλα τα πολιτισμένα έθνη της γης.
ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ
Γιάννης & Αριστείδης Δελής
ΤΑΞΗ : Β 2
ΧΑΒΡΑΝΛΗΣ ΣΤΡΑΤΟΣ
